Soo Kim
Dit is Korea
Terra, ISBN 9789089898425, Euro 22,99
Wij hebben iets met landen als Taiwan en Korea. Al was het maar vanwege al die devices made in … die we meedragen onderweg, of veelvuldig gebruiken nu we noodgedwongen thuis zitten. Van smartphone tot laptop, van fotocamera tot eCar, elk van ons heeft wel iets uit Zuid-Korea of Taiwan. Maar gek genoeg weten we weinig van die herkomstlanden. In Dit is Korea beschrijft de ervaren reisjournalist en insider Soo Kim alle facetten van de Koreaanse cultuur: eten, geschiedenis, architectuur, kunst, familieleven, tradities, filosofie, muziek, geografie en technologie. Met dit complete boek leer je de ziel van Zuid-Korea een beetje kennen. Dus ook waarom Koreanen zo van het gerecht ‘kimchi’ houden en hoe K-pop de wereld wist te veroveren en dat de hit Gangnam Style over een hippe wijk in Seoul gaat. Dit boek leest als een soort luxe reisgids en is geschreven door een journalist die niet bepaald van de kritische soort is, zelfs een beetje aan de tuttige kant vertelt hoe Koreanen doen en denken. Maar dat is niet erg. Het boek is prachtig vormgegeven, iets wat je de Koreanen wel kunt toevertrouwen. Mij doet het verlangen naar de eerst volgende reis naar het Verre Oosten.
Anne van den Dool
Vluchthaven
Querido, ISBN 9789021421391, Euro 20,-
Indringend boek met treffende observaties van het toeristische Bali dat als decor dient voor een ontroerend verhaal. Een zoektocht eigenlijk naar het verleden van een Indische oorlogsgetroffene. Mooi geschreven, twee verhaallijnen die goed met elkaar zijn verweven. De hoofdpersoon Hannah schrijft een proefschrift over liefde in de literatuur en beschrijft ook de liefde van haar grootmoeder voor haar overleden partner.
Het is eigenlijk een missie om geluk te vinden, geplaatst in de context van de overleden Indische (schoon)grootvader die zich niet thuis voelde in Nederland. Maar het land waarin hij is opgegroeid bestaat niet meer. Wat moet dan zijn laatste rustplaats zijn?
De hoofdpersoon reist naar Indonesië, niet alleen om de as van grootvader uit te strooien, maar ook om beter te begrijpen wie deze getraumatiseerde man was. Was hij echt liever daar dan hier, liever dood dan in leven? Zo onderneemt Hannah een eenzame zoektocht naar geluk, die vele vormen aanneemt, en die duidelijk maakt hoe we elkaar soms pas na de dood beter begrijpen. Een veelbelovend schrijfster, die Anne van den Dool (1993).
Klaas Bouwer
Bij de boom van Maria. De geschiedenis van Mariënboom en het Mariënbosch
Uitgeverij Roelants, ISBN 9789074241427, Euro 22,50
Voor Indische gerepatrieerden werden in Nijmegen twee voormalige kampen ingericht die eerder gebruikt waren voor huisvesting van arbeiders van de DUW, gelegen aan de Ten Hoetstraat en de Tollenstraat. Dit waren vrij primitieve woonoorden. De Dienst Maatschappelijke Zorg sloot daarop contracten af met pensions en hotels in en rond de stad. Daar waren er veel van omdat de heuvelachtige en bosrijke omgeving van Nijmegen voor de oorlog al veel vakantiegangers trok. Hotel Mariënboom was zo’n contracthotel. Het kwam na de oorlog weer in handen van de joodse hotelier Theo Rubens. Hij was in 1944 door collaborerende Nijmeegse politieagenten gearresteerd en naar Westerbork afgevoerd. Over de geschiedenis van Mariënboom, die teruggaat tot de middeleeuwen, gaat dit boek.
Carolijn Visser
De vader van Grace
Atlas Contact, ISBN 9789045042886, Euro 14,99
Dat onze kolonie ook zwarte onderdanen had, en ik bedoel niet Papoea’s die door de Javanen ook wel als ‘zwarten’ worden aangeduid, weet een breed publiek sinds de publicaties van Ineke van Kessel en Griselda Molemans. In haar boek Afrikaanse soldaten in het Koninklijk Nederlands-Indisch leger (2000) beschrijft Van Kessel hoe in Afrika zogenaamde ‘Compagnie-negersoldaten’ werden geronseld. Griselda Molemans volgt de route van West-Afrikaanse mannen richting de Oost vanaf de late negentiende eeuw in haar boek In het voetspoor van de Panter (2005). In De vader van Grace ontvouwt Carolijn Visser het verhaal van de familie Comijs. Wanneer de zesjarige Carolijn voor het eerst bij haar schoolvriendinnetje Grace Comijs thuiskomt, zit daar in de huiskamer een zwarte man: de vader van Grace. Carolijn is stomverbaasd. Jaren later zal ze samen met Grace de geschiedenis van de familie Comijs ontraadselen. Na de dood van haar beide ouders vond Grace een stapel liefdesbrieven in een hutkoffer: berichten van haar Indo-Afrikaanse vader aan een veel jonger Zeeuws meisje dat haar moeder zou worden. Carolijn Visser weet in dit boekje op respectvolle wijze de vragen uit haar jeugd te beantwoorden. En bovendien een hoofdstukje aan regionale Zeeuwse geschiedenis toe te voegen dat we heden ten dage ‘inclusief’ zouden noemen. De provincie Zeeland herbergde immers in de jaren vijftig vele contractpensions voor Indische repatrianten. Lees van Carolijn Visser ook Selma.
John Martinkus
De Weg. Opstand in West-Papoea
(Vertaald door Asaf Lahat)
AUP/Walburgpers, ISBN 9789462495401, Euro 14,99
Nog zo’n onverkwikkelijk verhaal, dat van de bewoners van het voormalig Nederlands Nieuw Guinea. U weet wel, dat prachtige volk dat wij in de steek hebben gelaten toen de wereld even de andere kant opkeek. Vanaf de jaren zestig probeert Indonesië de onafhankelijkheidsstrijd in West-Papoea de kop in te drukken. Dagelijks hebben Papoea’s te maken met intimidatie en geweld door militairen en politiemannen. Recent laaide de strijd weer op en Indonesische troepen sloegen keihard terug. Met de inzet van chemische wapens, met honderden doden en tienduizenden ontheemden tot gevolg. Dit boekje van de Australische onderzoeksjournalist leest als een pamflet, een aanklacht, en is daardoor moeilijk te beoordelen. Het is een ooggetuigenverslag van een geëngageerd schrijver dat je soms naar de keel grijpt. De geschiedenis van de Papoea’s is eigenlijk het verhaal van talloze inheems volken die het loodje leggen tegen de nieuwe kolonisatoren. Zij vormen de thermometer van onze beschaving. Hun ondergang zal uiteindelijk (na de natuur) ook de onze zijn. John Martinkus schreef vergelijkbare rapportages uit Oost-Timor en Aceh, die andere Indonesische provincies met een bloederige historie.
Ko van Geemert
Verstoten uit het paradijs
Uitgeverij DATO, ISBN 9789462263864, Euro 24,95
We nemen ze graag mee op reis naar Indonesië; historische reisgidsen. Omdat ze zo heerlijk dat gevoel van tempo doeloe uitstralen en we ons weer even kunnen laven aan die goede oude koloniale tijd. Het is gewoon prettig om door een stad als Jakarta of Bandung te slenteren en gebouwen, straten en pleinen te zoeken en te herkennen aan de hand van kaarten en boeken gebaseerd op informatie uit de jaren dertig. Al valt dat vaak niet mee. Wat kan de tijd toch doen met een land in ontwikkeling! De Gids historische stadswandelingen Indonesië van Emile Leushuis (2011) heb ik dankbaar gebruikt om in Semarang de voormalige Javasche Bank te vinden of het prachtige klooster van de Franciscanessen. Om de locaties te vinden waar zich in de Japanse tijd de interneringskampen bevonden raadpleegde ik het boek van Hans van den Akker getiteld Reisgids Indonesië Oorlogsplekken 1942-1949 (2010). En nu is er dan Verstoten uit het paradijs met een heel andere insteek: de steden Jakarta, Bandung en Surabaya door de ogen van schrijvers. In een zevental wandelingen door deze steden op Java ontmoeten we vele schrijvers die in talloze citaten een beeld geven van het leven in Nederlands-Indië. Naast citaten bevat deze uitgave auteursbiografieën en illustraties, zeven routeplattegrondjes en een personenregister. Ook voor de leunstoelreiziger een aanrader. Alfred Birney, Hella Haasse, F. Springer, Adriaan van Dis, Jeroen Brouwers passeren de revue in deze literaire gids die leest als een vademecum maar toch ook weer niet. Vermakelijk en een geweldige aanvulling op de eerder genoemde historische reisgidsen.
Yuko Tsuhima
Domein van licht
(Vertaald door Noriko de Vroomen-Kondo en Han Timmer)
De Bezige Bij, ISBN 9789403111216, Euro 19,99
Yuko Tsushima werd geboren in 1947 in Tokio. Ze was de dochter van de beroemde schrijver Osamu Dazai, die zelfmoord pleegde toen zij een jaar oud was. Yuko Tsushima schreef romans en korte verhalen, haar werk werd in Japan bekroond met vele literaire prijzen. Ze overleed in 2016. Domein van licht verscheen voor het eerst in 1979, maar is recent herontdekt en trekt nu wereldwijd aandacht. Het boek gaat over een jonge vrouw die met haar tweejarige dochter naar een nieuw appartement in Tokio. Ze is net gescheiden en probeert haar werk te combineren met de zorg voor haar kind. De grote ramen van het appartement laten veel licht door, en de vrouw voelt zich bevrijd. In de maanden die volgen verliest ze echter de controle over haar leven. Ze wankelt, zekerheden verdwijnen en twijfel neemt de overhand. Ze realiseert zich dat ze aan het veranderen is, maar durft niet onder ogen te zien wat er van haar wordt. Mooie roman over het nog altijd traditionele Japan waar rollenpatronen moeilijk te doorbreken zijn.
Dan Toombs
The Curry Guy Compleet
(Vertaald door Kim Steenbergen)
Good Cook, ISBN 9789461432452, Euro 30,95
In Singapore maakte ik voor het eerst kennis met curry in een eettentje in het hart van Little India. Temidden van Pakistaanse gastarbeiders bestelde ik een schotel curry ‘medium’. Vervolgens kreeg ik een dienblad met een vetvrije placemat voorzien van 12 aluminium bakjes met een flinke papadum en veel rijst erbij. ‘Chicken Tikka Masala’, ik weet het nog goed. Met de hand eten, dippen, proeven, genieten. Sindsdien ben ik verknocht geraakt aan de Indiase keuken. De rijkdom ervan is in vele kookboeken te ontdekken. Na The Curry Guy, The Curry Guy Easy en The Curry Guy Veggie is er nu dan The Curry Guy Compleet. Altijd oppassen met termen als ‘compleet’ want voor je het weet krijg je met ‘het definitieve’ of ‘het ultieme’ kookboek om je oren. Maar het moet gezegd, de Brit Dan Toombs weet er iets van. Even zijn ‘Tikka Masala’ erop nagelezen. Blijkt dat bijzondere rode aan het gerecht nota bene een voedingskleurstof te zijn. Ook vond ik dat hij er te veel kokosmeel aan toevoegde. Maar verder kan dit culinaire boek mijn goedkeuring wegdragen.
Pippa Middlehurst
Dumplings & Noedels
(Vertaald door Natascha van der Stelt)
Good Cook, ISBN 9789461432445, Euro 22,50
De schrijfster verbaast zich terecht over wat je allemaal kunt maken met bloem, zout en water. Het is misschien wel een van de mooiste uitvindingen op voedingsgebied: de noedel. Hele werelddelen maakten kennis met deze Chinese bewerking van tarwe. En zoals we inmiddels kunnen zeggen dat iedereen van noedels houdt doen we dat steeds meer van dumplings. Het veelvuldig reizen naar Azië heeft een flinke boost gegeven aan de bereiding en consumptie van Aziatisch comfort food. Wontons, dumplings, har gau, buns, overheerlijke ramen en andere noedelgerechten. Maar hoe maak je deze gerechten zelf? In ‘Dumplings & Noedels’ krijg je stap voor stap de technieken in woord en beeld uitgelegd en je zal zien dat het veel minder moeilijk is dan het lijkt. Leer zelf diverse soorten noedels maken voor bijvoorbeeld ramen en krijg de diverse vouwtechnieken onder de knie voor gyoza, wontons en andere gevulde Aziatische deeghapjes. Maak siu mai met een vulling van varkensvlees en garnalen of kies voor gyoza met een veggie-vulling van verse en gedroogde paddenstoelen met bosui. Serveer Singapore rijstnoedels met garnalen of maak spicy miso ramen. Met ‘Dumplings & Noedels’ krijg je meer dan 70 recepten. Met handige menuplanners en een toelichting op de voorraadkast en keukenbenodigdheden kun je direct aan de slag. Mijn sobanoedels met geschroeide broccoli zijn in elk geval goed gelukt.
Titi Waber
Sambal. 50 recepten met pit
Terra, ISBN 9789089898470, Euro 23,99
Er is er maar één die lekkere sambal kan maken en dat is mijn Tante Wies. Zij weet met een paar lombokjes, knoflook, een uitje, wat suiker en nog iets geheimzinnigs een fantastische sambal ulek te maken (sambal = mengsel, ulek = stamper, wrijver) te maken. Dat is de moeder van alle sambalans. Deze rauwe versie moet direct geserveerd worden en is hoogstens een dag houdbaar. Niet zelden krijg je die in Indonesie bij een simpele nasi goreng. Heerlijk. Je hebt ook gare sambal die eerst wordt gebakken of geblancheerd. Ook kunnen bepaalde ingrediënten apart worden gebakken en toegevoegd. Deze bewerkte versie is langer houdbaar. Titi Waber is de chefkok van restaurant BLAUW in Utrecht en weet alles van sambal, natuurlijk. Wanneer je haar boek leest lijkt het wel of je overal sambal van kunt maken. Bij nader inzien blijken veel ingrediënten toch moeilijker te vinden. Daarmee wordt het een beetje snobby. Maar de namen van al die sambals maken het boek wel erg leuk, vooral als je naar de betekenis gaat raden: sambal hijau, sambal setan, sambal jenggot. Iemand vroeg me eens: ‘heb jij die sambal brengsek al geproefd?’ Bleek het een grapje.
