Philip Dröge
Moederstad. Jakarta, een familiegeschiedenis
Het Spectrum, E 24,99
Na de al dan niet zwijgende vaders zijn het nu de altijd aanwezige moeders die hoogtij vieren in de Indische literatuur. Adriaan van Dis, Marion Bloem, Reggie Baay gingen de meest recente boeken van Jan Brokken en Philip Dröge al voor. Zelf vond ik een van de mooiste voorbeelden van de (groot) moederfiguur in de literatuur dat van Alfred Birney getiteld Vogels rond een vrouw (1991). Maar dat komt waarschijnlijk vanwege het mystieke element dat erin besloten ligt. Al die boeken over moeders lijken iets van een schuldgevoel te belichamen. Ze verschijnen meestal na de dood of tegen het einde van het leven van de mater familias. Is het inmiddels een genre geworden? Je zou het haast denken. Rode draad in al die boeken is het niet hebben kunnen voldoen aan de verwachtingen. Adriaan van Dis en Arnon Grunberg zijn daar voorbeelden van. Maar dat het beeld kan kantelen bewijst Frenk van der Linden in En altijd maar verlangen (2020). Niet Indisch overigens. En nu zijn er dan twee boeken over dit thema van twee grootheden: Jan Brokken en Philip Dröge. Jan Brokken’s De tuinen van Buitenzorg (2021) wordt elders besproken. Philip Dröge kennen we van twee werkelijk prachtige boeken over Indonesië. In De schaduw van Tambora (2015) beschrijft de auteur de wereldwijde gevolgen van de vulkaanuitbarsting op het eiland Sumbawa in 1815. Erger nog dan de eruptie van de Krakatau vele jaren later. Het leidde tot een totale ontregeling van het klimaat. In de zomer sneeuwde het nog in Zwitserland. De wijnoogsten in Frankrijk mislukten als ook de graanoogsten in Amerika. Maar vooral was er de angst dat de wereld zou vergaan. Er is weinig fantasie nodig om een link met de huidige pandemische tijden te leggen. Het andere fraaie boek van Dröge heet Pelgrim. Leven en reizen van Christiaan Snouck Hurgronje (2017) en handelt over de Leidse wetenschapper, spion en avonturier ‘Snouck’ die vooral Aceh op de kaart zette. Ook weer een mooi staaltje verbeeldingskracht. U merkt het al, Philip Dröge kan bij mij een potje breken. Hij is niet alleen een begenadigd schrijver maar ook een goed verteller, zo mochten wij in Nijmegen enkele malen ervaren. Deze lange aanloop brengt ons dan bij zijn nieuwe boek van ruim 400 pagina’s waarna nog eens 40 pagina’s verantwoording volgen. En dat laatste siert de schrijver: zijn zorgvuldigheid, zonder irritant volledig te willen zijn met enorme voetnoten en eindeloze literatuuroverzichten. Losjes, soepel en als een reisverslag opgebouwd zet hij in Moederstad. Jakarta, een familiegeschiedenis uiteen hoezeer zijn eigen afkomst is verbonden met de Indonesische hoofdstad. Hij weet in elk klein detail sporen van het verleden te vinden. Want wie Jakarta wel eens bezoekt weet hoeveel moeite je moet doen om iets van geschiedenis terug te vinden. Daar is dikwijls veel verbeelding voor nodig, en die heeft Dröge in hoge mate, en veel humor bovendien. Hij vertelt trots dat hij verre familie is van Wieteke van Dort, Andy Tielman en Giovanni van Bronckhorst. Om verderop te relativeren dat alle Indo’s eigenlijk met elkaar verbonden zijn, als je maar ver genoeg teruggaat in de tijd.
Grote en kleine geschiedenissen met elkaar verweven, dat kan hij als de beste. Hij weet historische figuren en gebeurtenissen tot leven te brengen. Maar ook de harde realiteit van een stinkende stad die tot zinken gedoemd is. Misschien is deze ‘Big Durian’ er over honderd jaar niet meer. Moederstad kan het best worden omschreven als een historische reisroman. Maar ook een reis naar de eigen afkomst langs de moederlijke lijn. De auteur liet zijn DNA testen en blijkt 80% Europees, 9,5 % Javaans, 9,5 % Chinees en 1% Papoea te zijn. Voor wat het waard is. In de apartheidskolonie die Indie heette wilde men zo blank mogelijk zijn. Vandaag de dag koketteert men met het bruine Indische. Het kan verkeren.
